Zdecentralizowane social media Fediverse – Mastodon, PeerTube, Pixelfed, Friendica, diaspora [PL]

Czym jest Fediverse?

Fediverse (federation universe) to sieć serwerów służących do publikacji treści, które działają na otwartym i zdecentralizowanym protokole ActivityPub. W ramach Fediverse istnieje szereg serwisów społecznościowych, które pozwalają na wymianę wiadomości, plików i treści między różnymi platformami. Treści są dostępne dla wszystkich użytkowników sieci, bez względu na to, którego serwisu społecznościowego używają.

Wyobraź sobie, że z poziomu Twittera możesz obserwować lub komentować posty znajomych na Facebooku i odwrotnie. Fajnie, nie?

Decentralizacja oznacza, że nie ma tutaj centralnego serwera, który kontroluje całą sieć, ale jest ona rozproszona na różnych serwerach (instancjach). Możesz o tym myśleć jak o koncie e-mail. Korzystasz z usług danego dostawcy, np. Gmail, ale nadal możesz wysyłać do pozostałych, np. ProtonMail.

Zdjęcie: CC BY-SA, Imke Senst & Mike Kuketz

Ale po co mi to?

Idea decentralizacji to jedna z wartości IndieWeb oraz Web 3.0 i DAO (zdecentralizowane autonomicze organizacje), ale w tym wypadku nie mamy do czynienia z blockchain. Motywem przewodnim Fediverse jest przeniesienie własności z rąk korporacji i algorytmów monetyzujących naszą aktywność, w ręce ludzi, którzy je tworzą. Mówiąc prościej: Twoje treści są Twoją własnością i może niekoniecznie chcesz, aby były wykorzystywane do monitorowania, profilowania i wyświetlania Ci reklam. Albo zwyczajnie nie chcesz, aby Twoja możliwość wypowiadania się zależała od “widzimisię” korporacji.

Serwisy Fediverse są napędzane otwartym i darmowym oprogramowaniem open-source. W ramach Fediverse każdy może postawić swój serwer albo dołączyć do jednego z istniejących. Nie ma jednej nadrzędnej instancji, która kontroluje lub zarządza nimi wszystkimi.

Alternatywa dla komercyjnych serwisów społecznościowych?

Najprościej wyjaśnić to na przykładzie konkretnych sieci Fediverse, mogących stanowić alternatywę dla wszystkim znanych social mediów.

Poniżej przykładowa lista:

  • Mastodon (Twitter) – aktualnie cieszący się największą i rosnącą popularnością w związku z trwającymi zawirowaniami na Twitterze
  • PeerTube (YouTube)
  • Pixelfed (Instagram)
  • Friendica, diaspora (Facebook)

Użycie słowa alternatywa to oczywiście uproszczenie dla lepszego zobrazowania. Nie zawsze to realna alternatywa, z różnych powodów.

Poza brakiem wielu osób, które obserwujemy na dominujących platformach, problem mogą stanowić choćby zasięgi. Zależy kto ma jakie cele funkcjonowania w serwisach społecznościowych.

Z drugiej strony kameralna atmosfera i brak wszechobecnych algorytmów, mogą stanowić bazę do ciekawszych i bardziej pogłębionych relacji bazujących na realnych relacjach (i reakcjach) ludzi. Są to inne realia niż w przypadku algorytmów, które często podsuwają nam treści marketingowe, reklamy i inne jak najbardziej angażujące materiały, niekoniecznie najlepsze czy jakkolwiek wartościowe.

Oczywiście będąc “early adopterem” danego rozwiązania, zwiększa się szansa na sukces w przypadku rosnącej popularności danej platformy. Choć jak wspomniałem to już zależy czym dla kogo jest owy sukces lub sens funkcjonowania w danym serwisie.

Dla jasności, nie demonizuję tutaj firm big tech, ani serwisów, które tworzą. Jak wiemy “z wielką mocą idzie wielka odpowiedzialność” i tak też jest w przypadku istniejących serwisów społecznościowych, które mają swoje cienie i blaski. Dobrze jednak wiedzieć, że jest alternatywa.

Jak najłatwiej zacząć? I z której sieci?

Dołączenie do sieci Fediverse jest bardzo proste. Wystarczy znaleźć jeden z wielu dostępnych serwisów społecznościowych, który jest częścią tej sieci i zarejestrować się. Po zarejestrowaniu się na jednym z tych serwisów możesz łatwo dołączyć do innych serwisów, aby móc komunikować się z innymi użytkownikami.

Tyle teorii. W praktyce taki wybór może być przytłaczający. Jeśli chcesz szybkiej porady jak zacząć przejdź pod adres joinmastodon.org, wybierz dowolny serwis wg wybranych kryteriów i zacznij korzystać.

Najlepiej wybrać serwer zgodny z zainteresowaniami, albo jakiś dowolny ogólnego przeznaczenia. Wybór serwera na początku nie ma większego znaczenia, ponieważ później jest możliwość przeniesienia profilu na inny serwer z zachowaniem obserwujących i obserwowanych. Wg mnie nie warto sobie tym zaprzątać głowy na start, aby nie stanowiło bariery wejścia.

Czy ja jestem w Fediverse?

Tak, na razie eksperymentuję z wersją self-hosted instancji Friendica. Mój profil to @[email protected] – wystarczy, że klikniesz link lub wpiszesz podany adres “aktora” do wyszukiwarki będąc zalogowanym na swojej instancji (aktor, czyli w uproszczeniu tożsamość na fediwersum o adresie przypominającym e-mail, ale poprzedzony @).

Friendica nie jest tak dopracowana pod względem UX jak Mastodon, ale kompatybilne aplikacje, takie jak Tusky czy Fedilab, sprawiają że to nie problem. Z plusów, więcej funkcjonalności i prostsza instalacja na typowym hostingu (jeśli możesz postawić WordPressa to jest duża szansa, że Friendica też zadziała).

Przy okazji był to dla mnie impuls do kontrybucji open-source, gdzie dodałem kilka usprawnień UX (oraz PR na GitHubie).

Porady na dobry początek (na przykładzie Mastodona)

  • Inaczej niż w znanych typowych social mediach, tutaj nie ma algorytmów polecających treści. Treści, które zobaczysz pochodzą od innych użytkowników w postaci ich komentarzy i udostępnienia dalej (podbicia).
  • Udostępniaj (podbijaj) treści, które uważasz za warte zobaczenia przez innych. Tak tutaj “roznoszą się” wpisy.
  • Polubienie (na Mastodonie pod ikoną gwiazdki) to feedback dla autora, że podoba Ci się jego wpis. Na tej podstawie nie są polecane Tobie ani innym żadne treści. Można zobaczyć kto polubił dany wpis tylko intencjonalnie klikając odpowiednie pole w szczegółach danego wpisu. Na osi czasu nie pojawią się wpisy w stylu “Twój znajomy polubił…”.
  • Zakładka (bookmark) dodaje wpis tylko do Twojej ulubionej listy i to działanie nigdzie nie wyświetli się publicznie.
  • Jeśli przejdziesz na inny serwer niż Twój (inna instancja), Twoje konto nie będzie zalogowane. Aby polubić wpis albo obserwować użytkownika z instancji innej niż Twoja, wpisz dany adres URL w wyszukiwarkę na swojej własnej instancji. Dzięki temu odnajdziesz odpowiedni wpis lub profil i będziesz mógł wchodzić z nimi w interakcje.
  • Zapoznaj się z zasadami serwera, na którym masz konto i przestrzegaj ich. Ogólną zasadą większości instancji jest być uprzejmym i przyjaznym. Zwykle wystarczy przestrzegać zasad netykiety i będzie ok 🙂

Mastodon – przydatne linki

Filmy z wyjaśnieniem

Poniższe filmy pochodzą z jednego z serwisów Fediverse, konkretnie z TILvids w ramach PeerTube.

Ogólnie o Fediverse

Szybkie wprowadzenie do Mastodona

Co jeśli nie social media?

Sama idea sieci społecznościowych Cię nie przekonuje, a chcesz być na bieżąco z tym co się dzieje w Twoim kręgu zainteresowań? Warto spojrzeć na cały temat z dystansem i sięgnąć po sprawdzone rozwiązania obecne od lat. Mam na myśli RSS (Really Simple Syndication), czyli wygodny sposób agregacji w jednym miejscu treści ze stron i blogów. Zacznij za darmo od Feedly, a nie pożałujesz. Feedly to jeden z wielu dostępnych czytników RSS, więc bez problemu zmienisz na inny w dowolnym momencie. Na dobry początek możesz dodać subskrypcję tego bloga :).

Podziel się

Jeśli podobał Ci się ten artykuł, może warto podzielić się z innymi?

Pozostańmy w kontakcie

Podobał Ci się ten wpis? Nie przegap kolejnej dawki przydatnej wiedzy! Tylko konkrety i najlepsze treści ze świata UX, web developmentu i produktywności. Głównie szybkie treści dla zajętych ludzi :).

Chcę być na bieżąco via email!

Twoje dane osobowe będą przetwarzane w celu obsługi newslettera przez DamianWajer.com na zasadach opisanych w polityce prywatności. Sam nie lubię spamu i nie spamuję. W każdej chwili możesz zrezygnować.

Nie chcesz zostawiać e-maila?

Zobacz inne opcje pozostania w kontakcie.

Komentarze

Chcesz skomentować? Napisz wiadomość w serwisie społecznościowym i @oznacz mnie w treści. Możesz też napisać do mnie bezpośrednio na stronie kontakt.